Toen Thomas More zijn boek Utopia publiceerde in 1516, lanceerde hij een nieuwe term. Utopia was een afgeleide van zowel het Griekse Ou-topia (geen-plaats) als Eu-topia (een goede, gelukkige plaats). Een sociale en politieke ideaalstaat, die tegelijk onbereikbaar was. Het ging om een fictief eiland, omringd door de oneindigheid van de oceaan. De intrinsieke ontoegankelijkheid van Utopia maakte het anders dan alles wat we konden kennen. Utopia was perfect en buiten bereik. Helaas bleek het de daaropvolgende vijf eeuwen moeilijk aan het Ou van Utopia vast te houden. Daar staan we vandaag, zoals elk jaar op 4 mei, in Nederland weer bij stil.
Zodra je een ideale samenleving bedenkt, creëer je een eiland waar anderen vanaf zouden vallen. Het maakt niet eens zoveel uit wat het is en hoe goed je het bedoelt. In de VS zou het Disney-dorp Celebration de perfect gelukkige woonplaats moeten zijn. Het is er mooi en schoon en alle mensen lachen naar je. Dat moet ook wel, anders krijgen ze een geldboete of erger. Zet je je vuilnisbak in het zicht, dan ben je in Celebration nog niet jarig.
Zodra je gaat bouwen aan je paradijs, gaat het mis. Dat gaat mooie televisie opleveren, moet John de Mol gedacht hebben. We laten 15 fanatici een dikke quit-claim tekenen en zetten ze samen met hun idealen in een weiland bij Laren (op loopafstand van Johns bureau, want het kan wel eens een lange zit worden). Kijken wie er als eerste wordt opgehangen.
En daar ging het vanaf het begin al fout. Wij kíjken naar Utopia. Niets van wat er in en rond de boekvormige bouwkeet gebeurt ontsnapt aan het oog van de camera. En dus gebeurt er…niets. De Utopianen hebben last van heimwee en proberen met alle macht hun leven te laten lijken op het leven dat ze met veel bombarie achter hebben gelaten. Ze hebben als grootste waarde Genieten (dat schrijf je tegenwoordig met een hoofdletter G, ja). Gezellig!! is het meest gebruikte woord. Gooischer kan niet.
Tegelijk gebeuren er in rest de wereld beste spannende dingen, die zouden kunnen gelden als poging tot het bouwen van een compleet nieuwe, autonome staat,Even los van smaak en succes, Dubai is een bijzonder fenomeen. De zelfregulerende subcultuur in Griekenland ook. Het hackers-dorp Calafou al helemaal. Talpa’s Utopia komt niet verder dan zelfgeplante worteltjes en een verbod op pannenkoekenmix. Wij wachten tot daar eindelijk iets gebeurt. En zij ook. Een brief van thuis. een nieuwkomer, een uitkotser. Non-televisie. Zo is Utopia dubbel mislukt: het is een plaats om de hoek en er is geen zak aan. Geen Ou en geen Eu. Misschien als de kijkcijfers nog verder zakken, dus als er echt niemand meer kijkt, dat de Utopianen iets van zichzelf laten zien. Een sprinkhaan tot leider uitroepen of- bij gebrek aan ongedierte in Laren – een man met een snor.
De rechten zijn alvast verkocht aan de VS. En Duitsland. Daar ben ik op 4 mei toch wel even extra stil van…